Arterijska hipertenzija se danas smatra za najčešću nezaraznu bolest u svijetu, od koje boluje oko milijardu ljudi, sa očekivanim porastom na 1.5 milijardu stanovnika do 2025. godine. Ova bolest, sa svojim komplikacijama (ishemijska bolest srca, kardiomiopatija, cerebrovaskularna oboljenja), je vodeći uzrok kardiovaskuarnog mortaliteta. Arterijska hipertenzija (povišen krvni pritisak ili samo hipertenzija), se definiše kao stanje u kome su obje ili jedna komponenta krvnog pritiska (sistolni – gornji i dijastolni – donji), povišene iznad vrijednosti koje su označene kao normalne. A koje su to normalne vrijednosti?
Kada govorimo o uzroku hipertenzije, u najvećem broju slučajeva on ostaje nejasan, nedovoljno definisan. Takvu hipertenziju označavamo kao PRIMARNU (ESENCIALNU) i ona obuhvata oko 95% bolesnika. S druge strane, 5% bolesnika ima hipertenziju kao posljedicu nekog drugog oboljenja ili stanja. Takve hipertenzije su označene kao SEKUNDARNE. Liječenje ovih oboljenja ili stanja dovodi do normalizacije krvnog pritiska. Tu spadaju: vaskularne bolesti bubrega (stenoza renalnih arterija); parenhimske bolesti bubrega; bolesti nadbubrežnih žlijezda (feohromocitom, Kušingov sindrom…); oboljenja štitaste žlijezde (hipo i hipertireoidizam); sleep apnea sindrom kao i upotreba pojedinih ljekova (oralni kontraceptivi, NSAIL, antidepresivi, kortikosteroidi).
Ako nije drugačije naznačeno, kada govorimo o hipertenziji, uglavnom mislimo na primarnu. Kao mogući faktori koji utiču na pojavu ove bolesti, bilo samostalno, bilo u kombinaciji sa drugim faktorima, navode se: genetika (nasljednost), gojaznost, povećan unos soli, nedovoljna fizička aktivnost, pušenje i sl.
Hipertenzija je hronična i progresivna bolest. Na tome treba insistirati kod edukacije pacijenata, kada je riječ o liječenju ove bolesti. Korekcijom životnih stilova i redovnim uzimanjem terapije, bolest može da se stavi pod kontrolu, neke komplikacije se izbjegavaju, druge se odlažu za ka- sniji životni period. Oštećenje “ciljnih organa” nastaje kao posledica dugotrajnog djelovanja hipertenzije.
Najčešće komplikacije ove bolesti nastaju kao posljedica:
- Oštećenja mozga (ishemijski moždani udar i intrakranijalna krvarenja);
- Oštećenja srca (infarkt miokarda, srčana insuficijencija, hipertrofija lijeve komore, pojava aritmija i iznenadne srčane smrti);
- Oštećenja bubrega (hipertenzivna nefroskleroza, hronična bubrežna insuficijencija);
- Oštećenja očiju (retinopatija)
Kako se ispoljava hipertenzija?
Nažalost, hipertenzija je obično bez simptoma, nazivaju je “silent killer”-“tihi ubica”. Otkriva se slučajno ili prilikom sistematskih pregleda. Pacijenti se mogu žaliti na glavoboju, poremećaj u vidu, osjećaj nedostatka vazduha, krvarenje iz nosa, zujanje u ušima, bolove u grudima i sl.
Imajući u vidu sve navedeno, bitno je redovno kontrolisati krvni pritisak (sistematski pregledi u školama, u radnim organizacijama, kod izabranog ljekara).
Krvni pritisak treba mjeriti na obje ruke, kako bi se utrvdilo da Ii postoji razlika koja iziskuje dodatna ispitivanja (fiziološka razlika izmedju dvije ruke je do 10 mmHg), zvanična vrijednost je ona koja je viša.
