Postoje podaci da su Maje u Meksiku gajile i koristile bundevu u ishrani još prije 9000 godina. Oni su se odnosili prema bundevi sa velikim poštovanjem – mrtve su pokopavali zajedno sa bundevom, kao hranom na njihovom posljednjem putovanju. Te jestive bundeve, u Evropu su dospjele sa Špancima, krajem 15. vijeka, kad i kukuruz, ćurka i krompir. Bundeva je obično teška 2 do 4 kg, ali njena težina može biti i nevjerovatna. U Americi je jednom prilikom, na takmičenju, izmjerena bundeva teška 600 kg, u Belgiji 444 kg, a najteža bundeva koja je uzgajena u Srbiji bila je teška 507 kg. Ovo izvanredno povrće je neopravdano zapostavljeno u našoj ishrani, što je prava šteta. To je nevjerovatno hranjljiva namirnica, a uz to ima i brojna ljekovita svojstva. Pored manjih količina bjelančevina, ugljenih hidrata i masti, bogata je brojnim vitaminima, kao što su vitamin C, vitamini grupe B – B1, B2, B3, B6, vitamin E i folna kiselina. Takođe, vrlo je bogata i mineralima, naročito kalijumom, kalcijumom, fosforom i gvožđem, a ima dosta i raznih oligoelemenata i mikroelemenata. Osim toga, sadrži pektine i celulozu, kao i druga biljna vlakna, što je čini lako svarljivom. Prebogata je vitaminom C, folnom kiselinom, kalijumom i beta karotinom koji se djelimično pretvara u vitamin A. Vitamin A je veoma važan za održavanje dobrog vida, a najnovija istraživanja su pokazala da ovaj vitamin jača crijevnu sluzokožu i čini je otpornijom na infekcije. Danas se zna da beta karotin, kojim bundeva obiluje, ima višestruko zaštitno djelovanje na naš organizam. On blokira dejstvo slobodnih radikala i tako direktno sprečava oštećenje ćelijske DNK strukture i djeluje kao jak antioksidant. Preventivno se koristi jer smanjuje rizik od pojave katarakte i raka grla, jednjaka, želuca i grlića materice. Ostali mikronutrijenti u bundevi, kao što su: gvožđe i vitamini C i E, takođe pomažu u jačanju imuniteta. Sjemenke bundeve imaju oko 20 puta veću kalorijsku vrijednost od ploda. Bogate su bjelančevinama i ugljenim hidratima. Ulje sjemena bundeve sadrži vitamine A, B1, B2, B3, B6, C, D, E, K i minerale: kalcijum, magnezijum, kalijum, gvožđe, cink, selen, fosfor, bakar, mangan. Bogato je i omega-3 i omega-6 esencijalnim masnim kiselinama, koje povećavaju energiju, regulišu nivo holesterola, poboljšavaju zdravlje reproduktivnih organa, poboljšavaju pamćenje i obezbjeđuju lijep izgled kože i bolju funkciju centralnog nervnog sistema. Takođe, sadrži i niz drugih zaštitnih i ljekovitih sastojaka, kao što su npr. celuloza i pektin.
Vitamin E iz bundeve, čuvar je mladosti, zdrave kože i blistavog tena. Liječi ekcem kod male djece, ojede nakon ujeda komarca, ali i akne i bubuljice kod tinejdžera. Preporučuju se osvježavajuće i hranljive maske za lice napravljene od bundeve. Bundeva sadrži kalijum, koji je neophodan za normalan rad srca, dok su fosfor i kalcijum ključni za izgradnju kostiju i zuba. Uz to, gvožđe iz bundeve povoljno djeluje na krvnu sliku i štiti od anemije. Vitamini B grupe, daju nam energiju i djeluju umirujuće na nervni sistem. Posebno je važno to, što aminokiselina triptofan u bundevi, osobama svih uzrasta obezbjeđuje zdrav san, a ujedno sprečava alergije i infekcije. Bundeva takođe snižava i holesterol u krvi i štiti od različitih kancerogenih oboljenja, reguliše rad žlijezda lojnica, pa je odlično sredstvo za umirenje upaljene kože i za čišćenje akni i mitesera. Zato se ekstrakti bundeve nalaze u mnogim kozmetičkim preparatima za njegu problematične, nečiste i masne kože. Sjeme bundeve reguliše rad bešike i bubrega, i preporučuje se kao efikasan i neškodljiv lijek protiv dječijih glista i pantljičare. Svakodnevno treba da ga jedu, prijesnog, muškarci sa oboljelom hipertrofiranom prostatom, jer olakšava mokrenje i smanjuje tegobe. U svijetu se proizvode i neki lijekovi za prostatu, koji sadrže sjeme bundeve. U Bugarskoj, Rumuniji, Turskoj i Ukrajini, stope učestalosti bolesti prostate su niske, jer tamo su bundevine sjemenke prisutne u svakodnevnoj ishrani.
Bundeva je nevjerovatno hranljiva namirnica, a uz to ima i brojna ljekovita svojstva
Kada gulite sjemenke treba da vodite računa da ne uklonite tanku, sivozelenkastu pokožicu, jer je u njoj najviše ljekovitih sastojaka. U narodnoj medicini se plod bundeve preporučuje kao diuretik, za izbacivanje suvišne vode iz organizma, naročito kod ljudi oboljelih od reume, gihta, zapaljenja bubrega ili bešike. Smatra se da je bundeva odlična dijetalna hrana za gojazne osobe, dijabetičare (ako se tokom pripreme ne zaslađuje), kao i osobe sa oboljenjima želuca i tankog crijeva ili one koji pate od krvavih proliva. Pomaže kod zatvora i upale debelog crijeva. Svima se preporučuje kuvana i pečena bundeva ili svježe ocijeđeni sok. U novije vrijeme otkriveno je da bundeva dobro čini i oboljelima od psorijaze. Ko ima psorijazu, bundevu treba da jede svaki dan dok je ima na pijaci, kuvanu, pečenu u rerni ili kao sok.
Manje je poznato da plod bundeve sadrži aminokiselinu triptofan koja, zajedno sa vitaminima A, B6, C i K, omogućuje sintezu neurotransmitera serotonina i podstiče njegovo izlučivanje u organizam. Serotonin, kao transmiter, prenosi nervne impulse između mozga i nervnih ćelija u organizmu i stvara vedro raspoloženje i osjećaj sreće. Ako je u mozgu nedostatak serotonina, simptomi toga su: loše raspoloženje, povećana anksioznost, umor, rasijanost, nedostatak interesa za suprotni pol, depresija. U stvari, ako se čovjeku podigne nivo serotonina, kod njega će nestati depresija, prestaće da se veže za neprijatna iskustva, i na mjesto problema brzo dolazi dobro raspoloženje, radost života, priliv snage i bodrosti, aktivniji život, zanimanje za suprotni pol. Na taj način, možemo reći da je serotonin – antidepresiv, koji je uklonio depresiju i učinio život čovjeka radosnim i srećnim. Zato je mnogo bolje da, umjesto tableta, osoba koja je neraspoložena, pojede krišku kuvane ili pečene bundeve.
Koliko se kuva bundeva?
Naučno je dokazano, da bundeva smanjuje nivo glukoze u krvi. Takođe, povećava prirodnu količinu insulina, koju organizam sam proizvodi. Bundeva skida bradavice. Pažljivo uzmite prašnike iz sredine cvijeta bundeve, malo ih zgnječite i time trljajte dvaput dnevno bradavicu. Ponavljati dok bradavica ne otpadne. Bundeva se može jesti pečena ili kuvana i spada u zdravu i ljekovitu hranu.
Ukoliko je pripremate u rerni, dok ne postane potpuno meka, potrebno je oko 45 minuta na 180 stepeni. Ukoliko je pripremate na pari, bundeva će biti gotova za 20-ak minuta.
Bolje je kuvati je na pari, jer time ne gubi svoja ljekovita svojstva, ali je najbolje koristiti je u sirovom stanju, u obliku soka ili kaše.
Sok od bundeve
Potrebno je:
20 g limuntusa 7 litara vode
– 2 kg šećera
– 3 kg bundeve
Priprema:
Očišćenu i isječenu bundevu staviti u šerpu zajedno sa šećerom i naliti vodom. Kuvati dok ne omekša. Propasirajte zajedno sa vodom od kuvanja, dodati limuntus, promiješati i sipati vreo sok u zagrijane staklene flaše, zatvoriti celofanom i umotati u ćebad dok se ne ohlade.
Sok od bundeve kao lijek dobar je za zdravlje zbog velikog prisustva esencijalnih nutrijenata. Oni su neophodni za normalno funkcionisanje organizma. Bogat je vitaminima A, B, C i E. Sadrži minerale poput kalijuma, kalcijuma, cinka, fosfora, i drugih. Posjeduje i određenu količinu omega-3 masnih kiselina. Sok od bundeve kao lijek sadrži moćne antioksidante, koji smanjuju rizik za razvoj srčanih bolesti i moždanog udara. Prisustvo pektina i fitosterola smanjuje rizik od visokog krvnog pritiska. Takođe smanjuje nivo lošeg holesterola. Sok od bundeve kao lijek pomaže kod prehlade, zaraznih bolesti, virusnih, bakterijskih i gljivičniih infekcija. Ubrzava oporavak i zarastanje rana nakon povreda i operacija. Takođe, ima umirujuće dejstvo i hladi mjesto opekotina i ugriza insekata.
Danas u svijetu ima preko 800 sorti bundeve, a najpoznatije i najčešće korišćene u ljudskoj ishrani su sorte: Hokaido, Muskatna bundeva, Prinčeva kruna, Kaboča, Ibiza (Ibica) i Stambolka.
Sok od bundeve kao lijek dobar je za zdravlje zbog velikog prisustva esencijalnih nutrijenata, koji su neophodni za normalno funkcionisanje organizma.
Bundeva je prebogata raznovrsnim hranljivim sastojcima i ima brojna ljekovita svojstva pa je treba mnogo češće koristiti u našoj ishrani, zar ne?!
