Riječ dispepsija nastala je od grčkih riječi – DIS, što u prevodu znači loše i PEPTIDIS, što znači varenje.
Prema definiciji, dispepsija označava povremeni ili stalni bol ili nelagodu u gornjem abdomenu. Uzrok može biti neko organsko oboljenje, kada govorimo o organskoj dispepsiji, a onda kada se organsko oboljenje ne može otkriti onda je to funkcionalna dispepsija.
Funkcionalna dispepsija učestvuje sa oko 60%, dok su ostali uzroci dispepsije sljedeći: peptički ulkus 15-25%, refluksni ezofagitis 5-15%, karcinom želuca sa manje od 2%, kao i ostali rjeđi uzroci dispepsije kao što su: bilijarna oboljenja, pankreatitis, uzimanje nekih ljekova, sistemske bolesti, karcinom pankreasa, drugi abdominalni tumori kao i malapsorpcija ugljenih hidrata.
Dispepsija je razlog za oko 40% svih gastroenteroloških konsultacija. Glavna karakteristika dispepsije je dosadan i užareni bol, najčešće u epigastrijumu, bol može biti neprekidan ili se pojaviti i nestati. Osim bola može se javiti i nadimanje, slabost, mučnina i gorušica. Sve te tegobe, u manjoj ili većoj mjeri narušavaju kvalitet života bolesnika. Ako je dominantni simptom funkcionalne dispepsije BOL, označava se kao dispepsija slična ulkusu (ulcus like), a ako predominira osjećaj nelagode u epigastrijumu to je onda dispepsija slična dismotilitetu (dysmotility like).
Simptomi funkcionalne dispepsije su češći kod žena, nego kod muškaraca a sreću se najčešće izmedju 20 i 40 godine života a javljaju se takođe i kod djece.
Faktori rizika za funkcionalnu dispepsiju su: druga funkcionalna oboljenja, porodična istorija bolesti, pušenje, ljekovi (NSAI- L,kortikosteroidi), alkohol, kafa, začinjena hrana, stres, anksioznost i depresija.
Prema ROMA IV kriterijuma, u zavisnosti od dijela digestivnog trakta u kome se javljaju tegobe, funkcionalna dispepsija se dijeli na: poremećaje koji zahvataju jednjak, gastroduodenalne poremećaje, crijevne poremećaje, poremećaje ž. kesice i Odijevog sfinktera, poremećaje anorektalne regije kao i poremećaje vezane za CNS.
Sindrom iritabilnog kolona predsatvlja najčešći funkcionalni poremećaj, i definiše se kao ponavljajuća bol u trbuhu, koja se javlja najmanje jednom nedeljno, u poslednja tri mjeseca, naješće je tipa grčeva, nadutosti i gasova.
KAKO POSTAVITI DIJAGNOZU FUNKCIONALNIH POREMEĆAJA?
Dijagnoza se postavlja isključivanjem drugih, težih bolesti koje imaju organski uzrok. Najprije uzimamo istoriju bolesti, zatim slijedi klinički pregled, kada se obično nađe samo blaga epigastrična osjetljivost ili meteorizam. Potom se urade laboratorijeske analize (standardne, hepatogram, kao i pregled stolice na okultno krvarenje). U zavisnosti od toga da li postoje blaži ili teži simptomi, starost bolesnika ili alarmni simptomi, odlučujemo se za dalju dijagnostiku, prije svega endoskopiju, UZ abdomena, CT abdomena i određena funkcionalna testiranja.
Liječenje bolesnika sa funkcionalnom dispepsijom je kompleksno, do sada nije pronađen univerzalni lijek za sve funkcionalne poremećaje. Zbog toga se i kaže da je funkcionalna dispepsija najlakša bolest koja se najteže liječi.
Liječenje može biti medikamentno kao i u vidu savjeta.
Savjeti se prije svega odnose na pravilnu ishranu, u smislu uzimanja više manjih obroka, izbjegavanje hrane koja smeta bolesniku, izbjegavanje alkohola, gaziranih pića, kafe, kao i fizička aktivnost minimalno 30 min dnevno. U slučaju gorušice koriste se inhibitori protonske pumpe, kao i noviji preparatialginati. Kod nadutosti, uzimaju se preparati na bazi simetikona ili razni biljni preparati. Kod psihogene dispepsije koriste se triciklični antidepresivi. Kada dominiraju prolivaste stolice, treba uzeti probiotike uz odgovarajuću dijetu, a u slučaju opstipacije treba jesti hranu bogatu vlaknima, piti više tečnosti, uzimati preparate na bazi laktuloze ili osmotske laksative.
Obzirom da većina bolesnika sa funkcionalnom dispepsijom, ima više simptoma bilo bi optimalno kada bi postojao čarobni lijek koji bi djelovao na sve te simptome.
Za sada nam ostaje terapija kojom se obično pokušava ublažiti najdominantniji simptom bolesti, koji je različit kod različitih bolesnika.
Liječenje bolesnika sa funkcionalnom dispepsijom je kompleksno, do sada nije pronađen univerzalni lijek za
sve funkcionalne poremećaje. Zbog toga se i kaže da je funkcionalna dispepsija najlakša bolest koja se najteže liječi.
