Impresionirani visokim procentom dugovječnih ljudi (stogodišnjaka) na Okinavi i njihovim izvanrednim zdravljem, kondicijom i veselim licem, professor Suzuki i njegov tim su se zainteresovali za razloge takve dugovječnosti i dobrog zdravlja tih ljudi. U njihovim naučnim analizama utvrđeno je da genetički faktor (nasli- jeđe) nije imao glavnu ulogu u tome. Sva dota- dašnja, a i njihova naučna istraživanja potvrđuju da dužina života čovjeka samo 25 % zavisi od gena a ostalih 75% uslovljeno je načinom života. Naučni tim profesora Suzuki-ja je utvrdio da kod ljudi na Okinavi glavnu zaslugu za njihovu dugovječnost i dobro zdravlje ima ishrana. Pa da vidimo, kako se hrane i šta jedu Okinavljani, a naročito njihovi stogodišnjaci. Okinavska dijeta
health-no9_prelom_210x260_3mmbld.indd
ishrana) svodi se na 85% ugljeni hidrati, 9% proteini i 6% masti. Naročito često jedu ljubi- časti slatki krompir tzv. batat (jap. imo), te jela od soje i tzv. gorku dinju, zvanu goja (jap. goya). Jedu najčešće kuvana i čorbasta jela. Piju puno piva, naročito lokalno pivo “Orion”i puno slatkog vina od pirinča zvanog sake. Unos kalorija je 10-20% manji nego u ostatku Japana, a 30-40% manji nego kod zapadnjaka. Jedu pretežno biljnu hranu, biraju voće i povrće raznih jarkih boja. Zato je njihova ishrana bogata antioksidantima i hranljivim materijama. I sve to gaje u svojim baštama, bez hemikalija i drugih štetnih tretmana. Okinavljani obično jedu 18 različitih namirnica dnevno, uključujući sedam vrsta voća i povrća. Sveukupno jedu više od 200 vrsta hrane i začina. Sedmično pripravljaju oko 50 raznih vrsta jela a Evropljani tek oko 30. Ali, nije važno samo ono šta jedu, nego i kako jedu. A jedu male porcije, često sa dva dugačka drvena štapića, što doprinosi tome da se jede mnogo sporije, zalogaji su manji i duže se žvaću i prije svakog obroka izgovaraju magične riječi: ”Hara hači bu (hara hachi bu)”, što u prevodu znači ”jedi dok osjećaj gladi ne počne da nestaje”, a to se dešava kada smo oko 80% siti, što znači da nikada ne mogu da se prejedu. Prava mudrost načina ishrane, zar ne?
Gorka dinja, zvana goja (jap. goya) – liči na bradavičasti krastavac, ima gorak ukus i jedno je od najpopularnijih povrća na Okinavi. Ima malo kalorija, puno flavonoida, puno vitamina B i C i mikroelemenata kao što su magnezijum, gvožđe, kalijum i cink. Redovno se koristi u ishrani u brojnim jelima. Nedavna istraživanja otkrila su da je gorka dinja „efikasan antidijabetik“, i pomaže u regulaciji šećera glukoze u krvi (smanjivanjem povećanog nivoa glukoze), što je jako korisno u prevenciji dijabetesa tipa 2.
SLATKI KROMPIR JE JEDNA OD NAJZDRAVIJIH NAMIRNICA NA PLANETI
da prerađevine od soje predstavljaju vrlo kvalitetnu hranu. Pored ulja i proteina u zrnu soje nalaze se i druga fiziološki aktivna jedinjenja kao što su izoflavoni, fitosteroli i saponini, koji imaju vrlo povoljan uticaj na zdravlje ljudi. Izoflavoni su materije iz grupe biljnih estrogena tzv. fitoestrogeni. Sličnog su hemijskog sastava i slično djeluju kao ženski polni hormoni. Imaju i estrogenska i antiestrogenska svojstva. Kada je nivo cirkulišućih estrogena visok, kao u žena u predmenopauzi, ovi spojevi mogu se vezati na estrogenske receptore i blokirati aktivnost hormona. Kada je nivo estrogena nizak, kao u žena u postmenopauzi, fitoestrogeni djeluju poput estrogena. Istraživanja pokazuju da sojini izoflavoni potpomažu regulaciju hormonalne ravnoteže u žena, sprečavaju razvoj osteoporoze, snižavaju povišeni holesterol i trigliceride i ublažuju simptome menopauze, kao što su toplinski valovi (valunzi) i znojenje. Oni poboljšavaju elastičnost arterija i smanjuju rizik od razvoja kardiovaskularnih bolesti, inhibirajući oksidaciju “lošeg” LDL holesterola. Uz to, djeluju i kao antioksidanti, jačaju imuni sistem i smanju rizik od pojave hormonski zavisnog raka, kao što su rak dojke i rak prostate.
Tofu je sir od soje, koji nastaje u procesu zgrušavanja proteina iz sojinog mlijeka. Izvor je odličnih nutrijenata: sadrži 8 aminokiselina neophodnih za organizam, malo kalorija, puno proteina, malo ugljenih hidrata, bogat je omega-3 masnim kiselinama, takođe i kalcijumom, kalijumom i vitaminima: B1, B2 i B3, ima izoflavone koji poboljšavaju pamćenje, smanjuju rizik od pojave hormonski zavisnog raka, npr. raka dojke i prostate, sprečava oksidaciju “lošeg” LDL i razvoj kardiovaskularnih bolesti. Sadrži i selen koji ima antioksidativna svojstva. Tofu je izuzetno zdrava namirnica i na Okinavi ga jedu vrlo često, uz bilo koji obrok.
SVIJEST O TOME, DA POSTOJI KRUG LJUDI KOJI ĆE TI UVIJEK PRISKOČITI U POMOĆ, ULIVA SIGURNOST I SMANJUJE STRES I ZABRINUTOST
Meso – Okinavljani pretežno jedu masnu ribu: losos, pastrmka, tuna, skuša i sardine, 2-3 puta sedmično, i svinjsko meso, vrlo rijetko, uglavnom u svečanim prilikama. Riba (riječna i morska) sadrži obilje hranljivih sastojaka. To su u prvom redu visokokvalitetni proteini, jod, omega-3 masne kiseline, razni vitamini i minerali. Omega-3 masne kiseline omogućuju da tijelo i mozak funkcionišu optimalno i utiču na smanjenje rizika od mnogih bolesti, naročito kardiovaskularnih.
Zeleni čaj je vrlo popularan na Okinavi i u cijelom Japanu. Bogat je antioksidantima i djeluje protiv starenja smanjenjem oksidativnog stresa i upala, a to su dva ključna faktora koji leže u osnovi razvoja većine starosnih bolesti. Stariji Okinavljani piju zeleni čaj tokom cijelog dana.
Kurkuma je omiljeni azijski začin jarko žute boje. Glavni aktivni sastojak kurkume je alkaloid kurkumin od koga i potiče izrazito žuta boja. Međutim, pored kurkumina u korijenu kurkume se nalaze i ugljeni hidrati, proteini, minerali, esencijalna ulja i smole. Svi zajedno sinergijski djeluju i pojačavaju dejstvo kurkumina. Kurkuma ima veoma široku lepezu djelovanja: antioksidativno, protivupalno, antivirusno, antibakterijsko, antimikotično, antikancerogeno i antiaging (usporava proces starenja). Postoji dosta naučnih radova i istraživanja koja ovo potvrđuju. Doktori danas često savjetuju da se koristi kurkuma kao dio terapije i prevencije malignih bolesti, dijabetesa, alergija, artritisa, Alchajmera i drugih hroničnih bolesti.
Redovno, svaki dan šetaju u prirodi, vježbaju jednostavnu gimnastiku i tai či, rade u bašti ili voćnjaku, plivaju, plešu, a neki čak i kad su vrlo stari, treniraju borilačke vještine (karate i aikido), koje su nastale na Okinavi. Neki stogodišnjaci učestvuju i na takmičenjima, pa čak još i pobjeđuju. Sreća je, biti uvijek zauzet, nešto raditi, nečim se baviti, kažu Japanci, a to zovu ikigai. To je japanski koncept filozofije života, po kojem tajna dobrog zdravlja i dugovječnosti leži u smislu i svrsi života. Za neke to je profesija, za druge briga o djeci i unucima, za treće duhovnost itd. Ikigai je nešto što donosi radost i zadovoljstvo, nešto što posebno volite. To ispunjava čovjeka odlučnošću i osjećajem zadovoljstva onime čime se bavi. Prije svega, ikigai donosi osjećaj sreće. Svaki od stogodišnjaka u Japanu i na Okinavi ima svoj ikigai, radi ono što voli i raduje se svakom novom danu. I baš to čini njihov život smislenim, radosnim i ispunjenim. Suština nije živjeti dugo, suština je biti zadovoljan sobom i odnosima sa svojim bližnjima, nasmijati se i kad je teško i podijeliti taj osmjeh sa dragim ljudima. Jedan od stogodišnjaka na Okinavi, kaže: “Sadim svoje povrće i kuvam ga sam. To je moj ikigai.” Ljudi na Okinavi su vrlo komunikativni, vesele prirode i veliki značaj pridaju prijateljima, koji predstavljaju veliku podršku u njihovom životu, naročito u teškim prilikama. Svi imaju veći broj bliskih prijatelja koji se redovno sastaju, ćaskaju i dogovaraju o rješavanju finansijskih i drugih ličnih problema. Takva zajednica bliskih ljudi se na Okinavi i Japanu zove moai.
Svijest o tome, da postoji krug ljudi koji će ti uvijek priskočiti u pomoć, uliva sigurnost i smanjuje stres i zabrinutost. Sporiji tempo života na Okinavi, molitva, meditacija i duhovna vjerovanja (naročito kod starijih žena) pružaju veći duševni mir. Ako je osoba srećna i zado- voljna, tada će njen imuni sistem biti jači i manje je vjerovatno da će se razboljeti. Okinavljani su, čak i u dubokoj starosti, optimisti i uživaju u svakom danu svog života, rijetko se pitaju o smislu života, ne poznaju tugu i dosadu, ne brinu se za budućnost i ni u čemu ne pokazuju žurbu, odišu srećom, ljubaznošću i izuzetnom snagom.
